Marjolijn van den Assem

Tekeningen en Schilderijen

lettre/Brief/letter/brief(5)

January 22nd, 2015, 9:24 am Marjolijn No comments

Maquette van zaal 4,5,6,7 van Museum Gouda

We vorderen gestaag. De voorbereidingen voor de solo-tentoonstelling in Museum Gouda, met de werktitel as a stream grows older … zijn in volle gang.
Ondertussen schrijf ik -met kroontjespen- onstuitbaar voort aan de tekeningenserie van steeds dezelfde brief van Hölderlin aan Casimir Ulrich Böhlendorff, vermoedelijk geschreven in november 1802.
Het seismografische van het handschrift, de voettocht verbeeld, het zuiden en het noorden, de denkweg, ze waren al te lezen in mijn werk sinds de allereerste tekeningen die Museum Gouda in 1978 aanschafte.
Nu, in de geschreven tekeningen-serie “lettre/Brief/letter/brief”, zijn ze onverbloemd aanwezig. Ik stel me voor dat er een zaal gevuld mee kan worden.
Een tentoonstelling voorbereiden is aan het schrijven van een brief gelijk.
zie: lettre/Brief/letter/brief(4)

lettre/Brief/letter/brief 2015 (50 t/m 230) (detail)
o.i.inkt op museumkarton 30 x 23 cm elk (in atelier)

zie: atelierbezoek(14)
zie: as a stream grows older …
zie: Hölderlin(1)
zie: Hölderlin(3)
zie: Voor het schrijven van 73 x Hölderlin zie VIMEO

collections(51)

January 15th, 2015, 9:21 am Marjolijn No comments

Jenseits des Nordens (part two) (17) 2009 olieverf op linnen 50 x 40 cm.
private collection
Dit werk is afgebeeld in het boek de taal van de dooiwind

De werken in mijn denkbeeldig archief en de collecties waarin zij zijn opgenomen zijn een steun en toeverlaat. Zij die houden van -zich ontfermen over- en willen leven met mijn werk worden door mij dan ook op handen gedragen. Het blijft een bijzondere gebeurtenis om het werk in de nieuwe omgeving te mogen bekijken en het meestal pas dán als een op zichzelf staand iets te kunnen zien.

Jenseits des Nordens (part two) (14) 2009 olieverf op linnen 50 x 40 cm
private collection France
Dit werk is afgebeeld in het boek de taal van de dooiwind

Jenseits des Nordens (part two) (12) 2009 olieverf op linnen 50 x 40 cm
collection Franca en Paul van Tongeren
Dit werk is afgebeeld in het boek de taal van de dooiwind
(foto’s: Hans Timmer )

Some of my artworks will always be there in my imaginary archive, they “pop up” in my head every now and then, because they are dear to me. These are the works that I want to show on my blog in the “collections”-series, as an homage to their owners.
The people who “live with” my drawings, paintings and sculptures are cherished by me, I am and will always be grateful to them. It is a precious experience to me when I’m allowed to take my work to its new surroundings myself, only then -it seems to me- I can appreciate it as an independent piece of art.

a present from a friend(18)

January 12th, 2015, 11:13 am Marjolijn No comments

Marcella en Wim van Veelen brachten de plattegrond van het gebied rond Eze (Fr.) voor me mee, met daarop aangegeven de Chemin F. Nietzsche.
Ik had hen verteld over de invloed van de Méditerrannée op Nietzsche en op mijzelf; ze genóten in Eze, dat pareltje op een bergtop.
Eerder bezorgden ze me al het museum-vouwblad van de watervallen van Vallauris-klei die Richard Long in Nice maakte.
Dankbaar ben ik voor de aandenkens, maar ook voor de bemoediging.

Ze waren er altijd snel bij als ze iets van hun gading op mijn blog zagen, ze verschalkten zo mijn mooiste werken.
Ze bezochten de tentoonstelling Seelenbriefe, in Naumburg(Saale) Duitsland, ik leidde hen rond toen ik werkte aldaar in het Nietzsche Dokumentationszentrum.
Natuurlijk waren ze aanwezig bij de presentatie van mijn boek de taal van de dooiwind, dat ze mede-financierden door de aanschaf van een tekening.

En dan plotseling:

In memoriam Wim van Veelen.
Le temps passe, mais les souvenirs restent …

… in mijn gedachten wandelt Wim verder in Eze (Fr.)

Buchpremiere!

January 6th, 2015, 3:37 pm Marjolijn No comments

Aankondiging Boekpresentatie de taal van de dooiwind:
Nietzsche Dokumentationszentrum Naumburg (Saale) Deutschland
op vrijdag 13 maart 2015

BUCHPREMIERE “die Sprache des Tauwinds” von Marjolijn van den Assem
Nietzsche Dokumentationszentrum Naumburg(Saale)(D):

Am Freitag dem 13.03-2015 um 19.30 Uhr

Ludger Lütkehaus liest einen Text über Nietzsches Silser Landschaftserfahrung
und
Marjolijn van den Assem spricht über ihre Arbeit und und stellt das Werk vor.
zie: DAS BUCH / THE BOOK
zie: artist-in-residency

zie: Going back …
zie: O & O- Subsidie
zie: Boekpresentatie(1)
zie ook: Leipziger Buchmesse 2015
***
“(…) in der Sprache des Thauwinds geschrieben: es ist Uebermuth, Unruhe, Widerspruch (…) darin (…).”

“Was Wunders, dass dabei viel Unvernünftiges und Närrisches an’s Licht kommt, viel muthwillige Zärt- lichkeit, selbst (…) verschwendet (…).”

Zwischen diesen beiden Sätzen aus der Vorrede zu Nietzsches “Fröhlicher Wissenschaft” habe ich mich in den vergangenen sieben Jahren aufgehalten.
Um den Tauwind am eigenen Leib zu spüren, fuhr ich vom schweizerischen Sils-Maria nach Genua in Italien, eine Reise, aus der 1886 Nietzsches Text erwuchs.

Die Sprache des Tauwinds suchte ich in Nietzsches “verschneiter Seele, der ein Thauwind zuredet”*, in der Landschaft, vor allem aber auf den imaginären Reisen in meinem Atelier.

Ich identifizierte mich mit und setzte mich ab gegen die Naturgewalt des Wasserfalls bei Sils-Maria, die Gefallsucht der Kaskaden in Genua und die übermü- tigen Strudel der Saale bei Naumburg, wo Nietzsche heranwuchs:

“(…) der Nebel und ich ruhen auf dem Wasser.”*
Die gezeichneten Schilderungen verschiedener Was- serströme erlaubten dem Instinkt, die Sprache zu ergründen.
Die “Sonnenstellen des Gedankens”* befreiten meine Standpunkte.
Die expressiven Farben des Himmels über dem makel- losen Sils-Maria, das lustvoll gelbe Genua, das recht- schaffene Naumburg an der Saale, erhellten die Aus- druckskraft des Lichtes.
Der Sprache des Tauwinds nachgespürt, sie zerlegt, umgeschmolzen, verschwendet selbst…

*Nachgelassene Fragmente (1888)
*Nietzsche an Paul Deussen (Naumburg 1864)
*Die fröhliche Wissenschaft, Vorrede zur zweiten Ausgabe (Herbst 1886)

Marjolijn van den Assem
(vertaling: Kordelia Nitsch)

Aan het werk in het Nietzsche Dokumentationszentrum Naumburg (Saale)(D.)
zie: Dauerleihgabe
zie: senza titolo
zie: interview
zie: a present from a (digital) friend
zie Video: de taal van de dooiwind

Florette Dijkstra

January 2nd, 2015, 7:36 pm Marjolijn 1 comment

In kunstwordtterugkunst, schrift voor nieuwe kunst,
trof ik een juweeltje aan van Florette Dijkstra, natúúrlijk:

Geheugenverlies

Er zijn vragen die je je kunt blijven stellen om enigszins koers te houden in het leven en binding te blijven voelen. Soms word ik overvallen door de angst de binding kwijt te raken en plotseling een andere stem, andere loop, andere blik en andere geur te krijgen. Dan wordt het blindelings tasten naar pijlers, bakens en ijkpunten.
Een tijd geleden kocht ik ‘Brevier van Esthetica’ (1913) van de Italiaanse filosoof en historicus Benedetto Croce. Van dit exemplaar waren de katernen nog niet gesneden. Bijna honderd jaar had het bestaan zonder te zijn gelezen. Wat zou het onthullen? Het opensnijden was een ritueel, een fysieke handeling waarmee het maakproces van het ding werd voltooid. Daarna kon ik de tekst openen en lezen in wat nog nooit door iemand was gelezen.
In het brevier volgt Croce de opvatting dat de werkelijkheid historisch is bepaald en, op de stroom van de tijd, voortdurend in verandering is. De motor van die verandering is de mens met zijn scheppende dadendrang. Dat is een kracht waaruit ook de kunst voortkomt, die volgens Croce niets heeft te maken met de individuele wil van een kunstenaar of de moraal van een tijdperk, maar zich altijd richt op een ‘verte’. Om die te naderen, moet je volgens hem beschikken over ‘pure visie’, ofwel ‘intuïtie’. Een kunstenaar opent een ‘luchtgat’ om bij de verte te geraken en vanuit dat perspectief zijn werk te maken. Zodra het beeld er is, werkt het als een intermediair: anderen kunnen via het beeld de geopende ruimte betreden en voeling krijgen met de verte. Het is als contact leggen met het collectieve geheugen of de collectieve verbeelding, die er altijd was en is in de kunst.
Een gemaakt beeld, zegt Croce, is niet alleen een uniek beeld, maar ook de creativiteit, het vermogen om naar het begin te gaan en iets nieuws te willen maken. Het je richten op de verte is ook een je richten op het ‘beginnen’. Tegelijk weet je dat het nieuwe maken in verbinding staat met iets wat er al was. Een kunstenaar wil het weer tot leven brengen, contact leggen. Zodra hij méér doet dan dat, schuiven volgens Croce de overdenkingen en oordelen er tussen en vervliegt en sterft de eigenlijke kunst. Kunstenaar en toeschouwer gaan spontaan over in kunstcritici.
Kunnen critici dan nog iets wezenlijks zeggen over kunst? Volgens Croce kan dat alleen als ze de oneindige veelheid aan afzonderlijke visies en intuïties proberen te verzamelen en omschrijven, om zo de ontelbare losse kunstwerken te kunnen groeperen. Maar de ‘oorspronkelijke, niet te vertolken en te classificeren intuïties’ zullen even hard weer ontsnappen. Croce denkt dat er maar één middel is om de rondedans te regelen, en dat is te accepteren dat in de geschiedenis elk kunstwerk de plaats inneemt die het toekomt en geen andere. Pas dan kun je (ook weer door een ‘luchtgat’) zien dat het collectieve geheugen van de mens zich verbindt met het telkens ‘opnieuw beginnen’ van visies en beelden die dwars door de verschillende historische media heen migreren naar steeds weer nieuwe beelden.
Croce’s opvatting is een hardcore kunsttheorie, maar toch lijkt er beweging in te zitten
en krijg je het idee dat zijn visie vervolg heeft gekregen. Tachtig jaar later spreekt Luciano Fabro in ‘Na de regen gaat een bloem open’ (1994) over het geheugenverlies van zijn tijd. Hij ziet een gebrek aan filosofische visie op kunst en geschiedenis, met als gevolg een gebrek aan discours bij jonge kunstenaars. Kunst gaat volgens hem niet alleen over het bedenken en maken van het ene na het andere losse ding, maar vooral ook over de bijdrage van elk kunstwerk aan het grote geheel, aan de collectieve verbeelding. Kunst maken gaat niet over het individuele maken, maar over een natuurlijk probleem van creatie.
Een kunstenaar, zegt hij, refereert altijd aan wat herschapen is. Alles wat door de eeuwen niet herschapen is, bestaat niet meer. Om eraan te kunnen refereren, is het noodzakelijk terug te keren naar de kunst zelf en alles weer opnieuw te beginnen: ‘het is op dat niets, dat puntje stof, dat men misschien de natuur kan herbeginnen’.
Bedoelt hij dat we het verleden in moeten duiken om te zoeken naar het punt waarop de mens het eerste kunstwerk maakte, en zelfs nog naar daarvóór, of gaat het vooral om het steeds weer hervinden van het ‘beginnen’ vanuit openheid en oordeelloosheid?
Misschien verschilt het niet veel. De Arte Povera kunstenaars probeerden te werken vanuit ‘dat puntje stof’, door elementaire materialen in te zetten en bijvoorbeeld het breukvlak van een steen te laten zien, alsof we ooit een ‘onschuldig oog’ hadden dat daar puur naar kon kijken. Het streven naar die onmogelijke puurheid, tegen de verdrukking in, lijkt een romantisch idee, maar is iets wat kunstenaars almaar blijven doen.
Fabro suggereert niet dat het gedaan is met kunst, of dat de kunst vooruitgeholpen moet worden. Wat volgens hem wel belangrijk is, is dat we de kunst ‘behoeden’. Want zodra we vergeten dat kunst substantieel is in de mens, vergeten we een wezenlijke menselijke sensatie. Fabro maakt onderscheid tussen degenen die de kunst tot de oppervlakte willen reduceren en anderen, die de innerlijkheid bewaken en behoeden. De innerlijkheid van de kunst valt samen met die van de menselijke gemeenschap, ‘want hoe meer je naar de diepte gaat, hoe meer we naar elkaar toe kunnen gaan’. Als je door de oppervlakte wilt gaan om die innerlijkheid te bereiken, moet je een opening maken en een zekere interactie met het oppervlak bewerkstelligen, om er vervolgens voor te waken dat het gat niet ook weer oppervlakte wordt. De kunst willen behoeden betekent dus ook belang stellen in het collectieve geheugen van de mens, want ‘wanneer men dat geheugen niet verdedigt, dat geheugen niet ontwikkelt – dan is men er aan, privé of als maatschappij’.

Is twintig jaar later nog te onderscheiden wat oppervlakte en wat diepte is in de kunst? De kunstwereld is diffuus geworden, we leven in een postdisciplinair tijdperk, kunstenaars transformeren in filosofen, filosofen denken vanuit kunst, kunstcritici maken tentoonstellingen en curatoren creëren kunstwerken. Maar dat zegt nog niets over dieptewerk of oppervlakkig roeren. Er is een tendens te zien van kunstenaars en curatoren die kameleontisch van rol verwisselen en volgens mij zoeken naar het ‘beginnen’. Ik denk aan curator Carolyn Christov-Bakargiev die de omvang en oppervlakte van de Documenta XIII (2012) wist uit te strekken over de aardbol. Ze vroeg kunstenaars gaten te maken, naar elementen te zoeken, de verte te naderen. Er ontstond een chemie tussen makers, curatoren, schrijvers, bezoekers, aardbol en geheugen. Het was een Documenta die door een criticus werd afgedaan als een tentoonstelling die geen diepe sporen zou nalaten. Maar de tentoonstelling was dapper, het resultaat was niet vooraf bepaald maar werd de uitkomst van een proces dat te groot en veelomvattend was om in één mensenleven te beleven. Je kreeg tenminste de kans de overbrugging te maken en in contact te komen met bakens en ijkpunten. Is dat kunst als het reële, wereldgeheugen voedende, herscheppende, hoedende?
Ik denk ook aan de tentoonstelling ‘The Temptation of AA Bronson’, afgelopen winter in Witte de With, Rotterdam. Bronson (een van de oprichters van FILE Magazine, zie het omslag van dit nummer) was curator van de tentoonstelling en een van de deelnemers. Hij toonde de visie van kunstenaars, schrijvers en critici van verschillende generaties op de fundamenten van kunst en menszijn. Hij liet de bronnen direct zien, onbewerkt, beestachtig, echt, als oerkrachten. De tentoonstelling gaf vele ‘zichten’ op dood, kennis, seks, magie en leven, en daarmee op de krachten die de kunst in gang zetten. Kunst werd de ruimte voor het hervinden van de intuïtie van het maken. Daarbuiten is genoeg plaats voor afstand, reactie, kritiek. Defne Ayas, directeur van Witte de With, noemde de tentoonstelling ‘een complex tegengif voor de melancholie die heerst in geseculariseerde kunstinstellingen’ en de vereniging van kunstcritici AICA kende de tentoonstelling de ‘Oorkonde 2014’ toe.
Het gaat in de kunst weer over mensen, over de behoefte contact te leggen en te verbinden.

Florette Dijkstra
in: KUNSTWORDTTERUGKUNST 7, 2014

zie: Florette Dijkstra
Kopen of abonneren: kunstwordtterugkunst

zie: kunstwordtterugkunst(1)
zie: kunstwordtterugkunst(2)
zie: a present from a friend(8)
zie: Baldadig teder …

Aanbieding!/January-offer!

January 1st, 2015, 12:02 am Marjolijn No comments

GELUKKIG NIEUW JAAR! / HAPPY NEW YEAR!

Met de “Aanbieding-van-de-maand!” (sinds oktober 2009) heb ik mijn eigen
MATERIAALFONDS in het leven geroepen en het werkt!

May I present to you the one and only WORK OF ART OF THE MONTH:
– January 2015!
Hier is de enige echte AANBIEDING VAN DE MAAND – januari 2015:
It can be yours for only/deze speciale aanbieding is nu te koop
voor slechts € 165,-

mail to: marjolijnvandenassem@me.com

Aanbieding!/January-offer! = VERKOCHT!/SOLD!
collection Paul van den Berg (BOOMBERG art)

Polder (bij Polsbroek) 2009 acrylverf op museumkarton 23 x 30 cm.
Marjolijn van den Assem

Iedere eerste dag van de maand plaats ik op mijn blog een uniek “werk van de maand”.
Deze tekening, schildering of ruimtelijk werk is te koop voor € 165,-
De állereerste liefhebber van dit werk die zich bij mij meldt: marjolijnvandenassem@me.com
en € 165,- overmaakt op mijn rekening, krijgt het zo spoedig mogelijk thuisgestuurd.
KIJK DUS OP DE EERSTE DAG VAN DE MAAND OP MIJN BLOG EN REAGEER!

Every first day of the new month, I am offering a work of art “of the month” on my blog for only € 165,-
I will immediately post this work of art to the very first enthousiastic viewer sending me a mail to marjolijnvandenassem@me.com to tell me he/she can’t live without it and transfers € 165,- to me.
SO WATCH OUT FOR THE FIRST DAY OF THE MONTH AND TAKE A LOOK AT MY BLOG!

Met de “Aanbieding-van-de-maand!” heb ik mijn
eigen “MATERIAALFONDS” in het leven geroepen en het WERKT!

VIDEO: de taal van de dooiwind

December 26th, 2014, 4:34 pm Marjolijn 3 comments

SURPRISE!
BEKIJK DE VIDEO VAN HET DOORBLADEREN VAN HET BOEK:
de taal van de dooiwind / die Sprache des Tauwinds / the language of the thawing-wind

zie: de taal van de dooiwind
zie: DAS BUCH / THE BOOK
zie: Nieuw Boek(3)
zie: Present from a friend
Bekijk meer van mijn video’s op VIMEO

bleu profond

December 16th, 2014, 1:48 pm Marjolijn 1 comment

“Sécheresse rayonnante, ciel aveuglant de blancheur, mer d’un bleu profond …”

Nietzsche à Nice (Patrick Mauriès)
zie: Zielsklimaat
zie: Baldadig teder …

Pinus halepensis(12) 2013 inkt/grafietstift op museumkarton 61 x 92 cm.
private collection
zie: de taal van de dooiwind (blz. 193 & 194)

” (…) il traverse le boulevard Longchamp (aujourd’hui avenue Victor-Hugo) (…) jusqu’au Mont Boron ou au Mont Alban, puis au Cap Ferrat (“mon cap Saint-Jean”) et plus fameusement encore, jusqu’aux sentiers abrupt qui conduisent à Eze (…)”
zie: Nietzsche’s Nice
zie: bleu profond on Vimeo

“Et ces couleurs de Nice !
C’est dommage que je ne puisse les détacher et te les envoyer (…). »
(Nietzsche à sa soeur)
Zie: Nietzsche à Nice

zie: spelevaren
zie: Lichtzwaar!(2)
zie: In het Zuiden
zie: de taal van de dooiwind
zie: Mistral

“… we, rivals of the ray of light (…) not away from the sun, but towards the sun!”
(The Gay Science. Friedrich Nietzsche)
zie: as a stream grows older …

lettre/Brief/letter/brief(4)

December 10th, 2014, 3:31 pm Marjolijn 1 comment

“Ik had het nodig, na talloze beklemmende en kwellende woelingen van mijn ziel voor enige tijd tot kalmte te komen (…)”*

Het honderd(en) keer overschrijven van dezelfde tekst lijkt een mantra:
“Een mantra is een gedicht, woord, uitspraak of een lettergreep die het midden houdt tussen een spreuk met magisch effect en een gebed. In sommige gevallen wordt hij herhaald en is hij bedoeld als een continue recitatie. ”
(Wikipedia)

zie: lettre/Brief/letter/brief(1)
zie: lettre/Brief/letter/brief(2)
zie: lettre/Brief/letter/brief(3)
zie: 73 x Hölderlin (on Vimeo)

Hölderlin aan Casimir Ulrich Böhlendorff
Nürtingen, vermoedelijk november 1802

Mijn beste!

Ik heb je lange tijd niet geschreven, ben intussen in FRANKRIJK geweest en heb er de treurige eenzame aarde gezien, de herders in het ZUIDEN van Frankrijk en vereenzaamde schoonheden, zowel mannen als vrouwen, opgegroeid in de angst voor twijfel aan het patriottisme en honger. Het geweldige element, het vuur van de hemel, en de stilte en vrede van de mensen, hun leven in de natuur en hun toewijding en berusting hebben mij voortdurend AANGEGREPEN, en zoals men de held nazegt kan ik wel zeggen dat Apollo mij heeft geslagen. In de streken die aan de Vendée grenzen, heeft mij het wilde, het krijgshaftige geïnteresseerd, het puur mannelijke dat het levenslicht rechtstreeks laat stralen in ogen en ledematen en dat zich in doodsangst als BEVLOGEN DOOR VIRTUOSITEIT WAANT en ZIJN DORST OM TE WETEN LEST.
zie: describing travel
Ik had het nodig, na talloze beklemmende en kwellende woelingen van mijn ziel voor enige tijd tot kalmte te komen*, en daarom verblijf ik inmiddels in mijn geboortestad. De natuur van het moederland ontroert me ook des te dieper naarmate ik haar meer bestudeer. Het bliksemend noodweer, niet alleen in zijn hoogste verschijning maar zelfs in de aanblik als een macht en een gestalte, en tevens in andere uitdrukkingsvormen van de hemel, het LICHT in al zijn schakeringen, nationaal en zich als heilig BEGINSEL en NOODLOT ontwikkelend, zijn bewegingen van opkomst en ondergang, het KARAKTERISTIEKE VAN DE BOSSEN en het samenvallen van verschillende gestalten van de natuur in dezelfde streek, zodat alle heilige OORDEN van de wereld te zamen zijn rondom een OORD, en het filosofisch LICHT dat mijn venster omstraalt is nu mijn vreugde; o. dat ik behouden mag blijven zoals ik tot hier terecht ben gekomen.
(…)
SCHRIJF me toch snel. Ik heb je zuivere tonen nodig. De ziel die heerst onder vrienden, het ontstaan van gedachten in gesprek en brief zijn voor kunstenaars ONONTBEERLIJK. Anders hebben wij zelfs niemand voor onszelf; maar behoort hij tot het heilige beeld dat wij vormen. Het ga je oprecht goed.
Je
H.

Uit: Friedrich Hölderlin.
Onder een ijzeren hemel. Brieven.
Vertaald, bezorgd en van een nawoord voorzien door Kester Freriks.
Uitgeverij De Arbeiderspers

zie: Hölderlin(1)
zie: Hölderlin(2)
zie: Hölderlin(3)
ZIE VOOR VIDEO: lettre/Brief/letter/brief (1 t/m 49) 2014

Nietzsche über Hölderlins Dichtung (von Armin Risi)

(…)
Nietzsche (geb. 1844) war bereits in seiner Jugend sehr von Hölderlin (gestorben 1843) begeistert und konnte sich wie kaum einer seiner Zeitgenossen in ihn hineinfühlen und ihn verstehen. So heißt es z. B. in der rororo-Biographie (S. 18 und 20): „Jean Paul war ihm vertraut, größte Liebe und Verehrung hegte er aber für den in seiner Zeit nahezu unbekannten Hölderlin.“
Hölderlin war nach seinem Tod für Jahrzehnte praktisch total vergessen. Ja schon während seiner Lebenszeit war er nur noch wenigen bekannt gewesen, hatte er doch seine ganze zweite Lebenshälfte (36 Jahre lang) in seinem Turmzimmer in Tübingen gelebt, einsam und verrückt, wie ihn die meisten Biographen heute zeichnen. Erst anfangs des 20. Jahrhunderts wurde die Dichtung Friedrich Hölderlins wieder entdeckt und „ausgegraben“ und zögernd auch von den Germanisten anerkannt. Um so erstaunlicher ist es, daß Friedrich Nietzsche im Jahr 1861 Hölderlin wählte, als er am Gymnasium einen Schulaufsatz schreiben mußte, in dem es darum ging, einem Freund in einem Brief seinen Lieblingsdichter vorzustellen. Der 17-jährige Nietzsche tat dies auf eine sehr originelle Weise, nämlich indem er seinen Lieblingsdichter, Friedrich Hölderlin, gegen die Anschuldigungen von seiten des fiktiven Brieffreundes verteidigte, und eben: das zu einer Zeit, als kaum jemand mehr Hölderlin kannte, wahrscheinlich nicht einmal mehr Nietzsches Deutschlehrer. Hören wir, was ein Teenager damals im Schulaufsatz schrieb: „Brief an meinen Freund, in dem ich ihm meinen Lieblingsdichter zum Lesen empfehle.”
Weiterlesen:/zie: Nietzsche über Hölderlins Dichtung (von Armin Risi)
***

atelierbezoek!(16)

December 3rd, 2014, 2:46 pm Marjolijn 3 comments

Atelierbezoek van een icoon, niet te geloven, maar het is écht waar:
ARMANDO was here!
Het bezoek was -op verzoek van Armando na het zien van mijn boek Seelenbriefe- voorbereid door Jisca Bijlsma, directeur van het Chabot Museum Rotterdam,
waar op 15 maart 2015 een tentoonstelling van werk van Armando zal worden geopend.
Ook Rob de Vries was er als steun en toeverlaat van Armando bij.
Ik bood Armando de taal van de dooiwind aan, hij bekeek mijn werk en was onuitputtelijk in zijn belangstelling.
Over Nietzsche zei Armando: “hij was belangrijk in mijn leven” en ook zijn favoriete boek bleek Nietzsche’s Ecce homo te zijn.
We bespraken werkmaterialen, het kunstenaarschap, de potloodlijn als seismograaf, we discussieerden over vaardigheid, inspiratie en discipline … herkenning alom!
“Wat overkomt me toch?’, dacht ik, maar het was duidelijk: door te praten over het werk vallen alle barrières weg en wordt vriendschap geboren:

Armando koos Lichtzwaar!(7) 2013 als zijn favoriete tekening,
op de achterkant schreef ik “voor Armando“. (zie: blz. 170 in de taal van de dooiwind)

“Ik zag de hand van de dader. Nou denk je zeker dat ie trilde, die hand. Nee, hij trilde niet. Het was een gewone hand eigenlijk. In de loop der jaren heb ik de handen van talloze daders kunnen bekijken. Er was niets te zien. Er was nooit iets te zien.”
Uit: De straat en het struikgewas van Armando.

Pinus halepensis(7) 2013 potlood/grafietstift/inkt op museumkarton 61 x 46 cm.
(zie blz. 190 in de taal van de dooiwind)
collection Armando