Epiloog

Eind 2008 overleed plotseling Niels Helsloot (1959),
de schrijver van “Vrolijke wetenschap- Nietzsche als vriend“,
een inspirerend en indrukwekkend boek.
Op de eerste bladzijde schreef ik in 1999: HERLEES DE EPILOOG!!!!!
Het is onvergetelijk hoe Niels Helsloot zijn inzicht
in Nietzsches filosofie als vriend heeft geformuleerd.
Daarna, in de epiloog  “Het vooroordeel van een ernstig beest”,
heeft hij zijn visie weten te comprimeren
en voor ons inzichtelijk gemaakt.
Je zou kunnen zeggen “die heeft niet voor niks geleefd“,
wel te kort…

-eerherstel voor de keerzijde-
Niels Helsloot over “de vrolijke wetenschap” van Nietzsche als vriend:

…Nietzsches wetenschapsopvatting verdient op dit punt verdere uitwerking. Ik heb daartoe een aanzet gegeven door te laten zien dat vrolijke wetenschap voor hem troubadourswetenschap is. De tweezijdigheid van de troubadour omvat enerzijds scepsis: ze houdt de erkenning in dat de drang om de waarheid bloot te leggen, beschamend is. Anderzijds vermijdt ze die beschaming zonder dat de onbereikbaarheid van de waarheid tot vertwijfeling leidt (of juist tot gezapigheid). Op dit punt speelt Nietzsches filosofie van de afstand een belangrijke rol. Ondanks zijn aristocratische inspiraties is zijn behoefte aan afstand niet elitair; ze vormt een voorwaarde om zich als individu tot anderen te kunnen verhouden. Afstand is nodig omdat het (filologische, wetenschappelijke) ingrijpen in mysteries niet alleen de ander of het andere raakt, maar ook de onderzoeker. Troubadourschap gaat er dus niet om idealiserend afstand te nemen om het mooie te zien van uiterlijke verschijningsvormen waar je niet achter kunt kijken. Het gaat erom om DAARNAAST moed te verzamelen om wel dichterbij te komen; als de omstandigheden en persoonlijke gemoedstoestanden dat toelaten, heeft het onmiskenbaar waarde om gezamenlijk te strijden en jezelf te verliezen in de strijd- niet zozeer aan de ander (aan een onderzoeksobject, of een vriend), maar aan een nieuw zelf. Dat zo’n confrontatie tot een verglijding van elke identiteit, betekenis en waarheid kan leiden, is domweg eng. Vanuit de afstandelijke zelfbeheersing die vaak nodig is om je niet belachelijk te maken, is het een tragische ervaring, waar alleen vanuit een onkwetsbaar toeschouwersstandpunt om te lachen valt. Als “tweezijdig” troubadour kun je zelf een -kwetsbare- toeschouwer van jezelf zijn door je eigen lachwekkendheid te aanvaarden als iets met een eigen waarde. Dan is het niet meer beschamend om om jezelf te lachen, maar beamend: het bevestigt de waarde van de aantasting die in die lach toegeëigend en overwonnen wordt.

Uit: Epiloog: Het vooroordeel van een ernstig Beest
Vrolijke wetenschap, Nietzsche als vriend
Niels Helsloot

zie: Genua citaten (“Zonder het Zuiden zou Nietzsche nooit het wapen van de vrolijkheid gevonden hebben als compaan van zijn wijsheid.” Martine Prange in “Lof der Méditerranée”)

zie: Genova on my mind
zie: Salita delle Battistine

foto (Marjolijn) boven: besneeuwd Genua, januari 2008.

7 thoughts on “Epiloog”

  1. Zeker, Ferry, ik heb geworsteld met deze tekst, dat boek van Niels Helsloot is zó geweldig, dat ik absoluut niet wist welk citaat ik moest kiezen. Tenslotte nam ik een deel uit de epiloog, waar ik destijds bijschreef: “Op de rand van de gekte”. Ik heb begrepen dat Nietzsches vriend jouw vriend was en leef met je mee.
    Groet,
    Marjolijn.

  2. Ach Marjolijn,

    mijn hart springt open, jouw tekst opeens te vinden op het internet.
    “Op de rand van de gekte” had je erbij geschreven en is volgens mij heel goed gelezen!
    Ik had Niels net leren kennen, toen hij bezig was met zijn laatste hoofdstukken, toen hij zo worstelde met de gekte van Nietzsche.
    Niels probeerde zo dichtbij zijn onderwerp te komen…
    zich als het ware onder te dompelen in zijn onderwerp…
    dat hij er zelf een beetje bang van werd.
    “Hier kan ik niet verder” sprak hij.

    Mijn site gaat over Niels zelf, met ook foto’s van Niels – als ik de moed heb ga ik ook oudere foto’s inscannen –
    maar misschien vind je het leuk om de “Marum-lezing” te lezen, die heb ik daar als pdf op staan, waarin Niels heel helder spreekt tegen wetenschapsjournalisten. (Vooral het vraag/antwoord-deel vond ik leuk)

    Wij gaan overigens Vrolijke Wetenschap heruitgeven, met extra’s erbij en daar een mooie avond van maken. Dit kan nog wel even duren, maar ik zal je emailadres noteren, dan kan ik je tzt uitnodigen?

    Ik was eigenlijk op zoek naar iets anders, maar vond ook nog op het internet het krantenartikel van destijds over Niels’ Vrolijke Wetenschap. Ook dat was een verrassing om te lezen.
    http://www.volkskrant.nl/archief_gratis/article815423.ece/Nietzsches_vrolijke_wetenschap

    Wat zou Niels verguld zijn geweest met jouw woorden.
    Of misschien leest hij ze wel met mij mee?

    Lieve groet
    Marja

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *