NRC 16-6-2017


foto Andreas Terlaak

zie het hele artikel op: NRC online 16-6-2017

Ook Chabot leefde zich als een idioot in zijn onderwerp in

Interview Kunstenaar Marjolijn van den Assem doet alles om zich in te leven in Friedrich Nietzsche. Binnenkort opent in het Chabot Museum een expositie met haar werk.

Sinds ze veertig jaar geleden Ecce Homo las, het getormenteerde zelfportret van Friedrich Nietzsche, is kunstenaar Marjolijn van den Assem (1947) in de ban van de Duitse filosoof. Ze bewondert zijn moed, de enorme gedachtesprongen, de twist, twijfel en tegenspraak die hij toelaat in zijn denken. „Het steeds opnieuw ontkrachten van de zekerheden die je net hebt verworven”, noemt ze dat.

Wie Marjolijn van den Assem spreekt kan onmogelijk om Nietzsche heen. Een deel van haar oeuvre wordt dit weekeinde geschonken aan het Nietzsche-Dokumentationszentrum in Naumburg.

Sinds de jaren tachtig ging ze meerdere malen naar elke plek die de filosoof heeft bezocht. In sneeuw en ijs ging ze op zoek naar een haast onvindbaar ‘blauw groen turquoise donker’ meer hoog in de Zwitserse bergen. Ze zwom in de gevaarlijk snelstromende rivier de Saale, waar Nietzsche als kind leerde zwemmen. Ze krabte gruis van de rotsen waar de filosoof langs liep, plukte de bloemen langs zijn pad en droogde ze. Uit haar hoofd zegt ze Nietzsches teksten op. Alles om zich maar in te kunnen beelden wat het is om in een bepaalde omgeving te werken. Wat doet het landschap met je? „Hoe ziet iets eruit wat geschreven is, zoals Nietzsche het noemt, ‘in de taal van de dooiwind’?”

Handen en voeten

Letterlijk op handen en voeten kruipt ze over de vloer van haar atelier. „Ik smijt, ik krab, ik snijd in het papier, soms vreet ik het letterlijk op.” Er ontstaan ijle bloemtekeningen, doorschreven met teksten van Nietzsche, stadsgezichten, landschappen. Er ontstaan woeste watervallen, waarop kleur bijna letterlijk van het doek afspat. En er is een compleet ‘verstopt’ archief met werk dat zo persoonlijk is dat ze het nooit durfde te laten zien – landschappen op de plek waar haar vader woont, de krijtrotsen in Normandië, een sculptuur die ze als een schuilplaats om zichzelf heen heeft gevouwen, planten die opbollen als reusachtig woekerende wezens. „Als ik eenmaal op gang ben, kun je heel Nietzsche opzij schuiven.”

Nu heeft Jisca Bijlsma, directeur van het Chabot Museum in Rotterdam, haar gevraagd zich te verhouden met de landschappen die de expressionistische kunstenaar Hendrik Chabot in de eerste helft van de twintigste eeuw maakte. Het Chabot Museum is een van Van den Assems lievelingsplekken in Rotterdam. „Toen Bijlsma me vroeg of ik kon zeggen wat ik zo goed vind aan Chabot, dacht ik: Jezus, hoe moet ik dat nu in het kort vertellen. Pffffff. Ik liep de trap op naar mijn atelier en dacht daar op die treden: mijn visie op Chabot heeft zich via vele verflagen bij mij vervoegd.”

Inleven

Chabot schilderde extreem dik. „Zijn werk is zoekend, lelijk, weerbarstig”, zegt ze. Ze heeft er jaren over gedaan om het te begrijpen. „Ik begrijp zijn worstelende kunstenaarschap. Ten slotte komt hij tot euforische landschappen, een euforisch voorjaar, een euforische brand. Je ziet hem in gevecht met de verf.”

Chabots kunstenaarschap is onontkoombaar, vindt ze. „Als je echt kunstenaar bent – en daar ben ik het levende bewijs van – dan ga je overal dwars doorheen. Geld verdienen is geen argument. Ik teken en schilder – anders was ik gek geworden. Dat geldt ook voor Chabot. Ook hij is geholpen door mensen die zijn talent onderkenden, die zagen dat hij niet anders kon dan kunstenaar zijn. Net als ik, is hij ‘gered’ door mensen. En ook Chabot leefde zich als een idioot in zijn onderwerp in. Als Chabot een blind meisje schildert, loopt hij dagen met een blinddoek om, botst overal tegen aan. Als hij een zaaier moet schilderen, loopt hij door het veld, eindeloos vaak, om de klonten aarde te voelen met zijn handen. En als hij water moet schilderen, gaat hij erin zwemmen. Hij in de Rotte, ik in de Saale.”

INLEVEN/INLIJVEN
Marjolijn van den Assem ontmoet Henk Chabot
.
Van 20/6/2017 t/m 8/10/2017
Chabot Museum, Rotterdam.

zie: Chabot Museum(3)
zie: Schenking/Geschenk(3)

zie: Schenking(4)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *