Prof. Dr. Paul van Tongeren telt Nietzsches vraagtekens en vraagwoorden.
Nietzsches bontgekleurde vragen schilderen zijn denkweg. Paul van Tongeren onderzoekt zijn palet:
“Op het gevaar af mij schuldig te maken aan vruchteloos gereken en te doen wat Nietzsche sommige filologen verwijt, geef ik eerst nog wat verdere data: er is namelijk een opmerkelijk kwantitatief verschil tussen gepubliceerd werk en de nagelaten aantekeningen. Grofweg kan men zeggen dat in het gepubliceerde werk ongeveer 30% méér vraagtekens staan dan in de nagelaten aantekeningen. En voor wat de vraag-wóórden betreft, is dat verschil eveneens 30%. Dat lijkt me opmerkelijk omdat men het omgekeerde zou verwachten.
In de eerste klad-notities zal het denken toch onzekerder zijn dan in de uitgekristalliseerde vorm waarin het publiek gemaakt wordt! En zoals ik eerder veronderstelde: zal iemand niet eerst vragen stellen en pas daarna gaan proberen ze te beantwoorden? Het omgekeerde blijkt het geval. Wat betekent dat? Hoe moeten we dat interpreteren? Wat kunnen wij leren over Nietzsches denken vanuit wat hij over vragen zegt?
Wat kunnen we over de rol en betekenis van vragen in de filosofie leren door de vragen die we in zijn werk tegenkomen?
…
Nietzsche stelt in de loop van zijn ontwikkeling geleidelijk aan meer vragen en gebruikt vaker vraagwoorden, althans tot in het midden van de jaren 1880, waar deze ontwikkeling haar hoogtepunt lijkt te bereiken.
…
Waar andere denkers nog van alles voor vanzelfsprekend aannemen, blijft Nietzsche vragen stellen, vragen die tot in de radices, de wortels van ons denken reiken.
…
“WAAROM KOMT DEZE GEDACHTE TOCH STEEDS WEER BIJ MIJ OP EN TOONT ZE ZICH AAN MIJ IN STEEDS BONTERE KLEUREN?” (Nietzsche in Morgenröthe)
…
De vraag aan het begin van een tekst is het begin van een weg waarlangs de auteur zoekt naar de vraag die hem eigenlijk drijft.
…
De concentratie op Nietzsches vraagwoorden lijkt een verhelderende gids te zijn voor een gang door zijn oeuvre.
…
De volgende “vraag-woorden” kunnen in Nietzsches teksten worden aangetroffen:
Frager, fragen, abfragen, ausfragen, befragen, erfragen, hinterfragen, nachfragen, vorfragen, gefragtwerden, fraglich, fraglos, fragwürdig/Fragwürdigkeit, fragezeichenwürdig, fragenreich, Fragestellung, Frageform, Fragesatz, Fragestellung, Fragebogen, Fragezeichen, In-Frage-Stellung, Selbst-In-Fragestellung, Selbstbefragung, Anfrage, Nachfrage, Gegenfrage, Grundfrage, Hauptfrage, Cardinal-Frage, Streitfrage, Vorfrage, Vordergrunds-Frage, Anstandsfrage, Gewissensfrage, Existenzfrage, Lebensfrage, Lebensernstfrage, Moral-Frage, Rangfrage, Machtfrage, Nothdurftfrage, Lust- und Unlustfrage, Arbeiter-Frage, Rassenfrage, Werthfrage, Duellfrage, Frauenfrage, Homerfrage, Hesiodfrage, Echtheitsfrage, Kunstfrage, Kultur- und Geschmacksfrage, Erziehungs- und Bildungsfrage, Schul- und Erziehungsfrage, Frage- und Antwortspiel”.
Uit:
Tijdschrift voor filosofie
Paul van Tongeren, Nietzsches vragen
Eze sur Mer, France
zie: nagelaten fragmenten
zie: jenseits/diesseits
zie: Zielsklimaat
zie: Young Nietzsche
