Marjolijn – MARJOLIJN VAN DEN ASSEM

Performance (1)

voor(onder)stelling (3) ‘Performance’ 2020
museumkarton/nietjes 27 x 30 x 9,5 cm
On Vimeo: ‘Performance’

De aanname van de omweg …

zie: wil tot waan (2)
zie: Trobar (2)
zie: Domaine indéfinnissable (2)

Een onleesbaar, hoorbaar,
verzonnen alfabet
maakt muziek bij een wreed
wulps marionettenspel
en bevangt de beschouwer.

Carlos Amorales, ‘The Factory‘
Stedelijk Museum Amsterdam
23 november 2019 t/m 17 mei 2020

Tentoonstellingstekst Stedelijk Museum Amsterdam
bij ‘Life in the Folds‘ van Carlos Amorales (Mexico-Stad 1970)

zie: Carlos Amorales, Stedelijk Museum Amsterdam
zie: La Biennale di Venezia 2017: ‘Life in the Folds’

Life in the Folds, 2017
mixed media installation with video projection, black and white, sound, 50 min.
courtesy of the artist & Nils Staerk Gallery

zie on Vimeo: Life in the Folds (detail)
zie: Jordan Wolfson
Jordan Wolfson, Colored sculpture 2016 @ David Zwirner Gallery:
Video on YouTube

Een nieuw boek (1)

Het staat in de steigers, er wordt aan gewerkt,
mijn vierde boek zal in 2020 verschijnen:

bewustzijn van schijn
over het schouwspel tussen brief en Tegenbrief

TAB Timmer Art Books / Uitgeverij Lecturis

brevis libellus(10) 2015
cut-out drawing, ink/pencil on cardboard 122 x 92 x 15cm
foto Fred Sonnega

brief: lettre/Brief/letter/brief(8)
Tegenbrief: veinzing

Tegenbrief (18) (detail) 2019 (in atelier)
o.i.inkt/ acryl/oliepastel/grafietstift/nietjes op museumkarton 130 x 130 x 8 cm

In het bewustzijn van de schijn van een parallelle werkelijkheid,
de denkweg beeldend gevolgd of opgeroepen,
het vruchtbaar geblekene medegedeeld
– in ‘brief’ of Tegenbrief –
blijkt het schouwspel ondermijnd.

In the consciousness of the semblance of a parallel reality,
visually followed or evoked the path of thought,
communicated what has proved to be fruitful
-in ‘letter‘ or Counter letter –
the show appears to be undermined.

zie: atelierbezoek(27)

zie: Trobar(2)
zie: bewustzijn van schijn(8)
zie: veinzing(3)

De drie voorgaande boeken zijn:
de taal van de dooiwind / Sgelare / Seelenbriefe

Codam (1)

‘Codam,
a world class curriculum to empower
the next generation of tech talent’
zie: Codam

As an admirer of Corinne Vigreux,
– her entrepreneurship and the inspiring and idealistic way*
in which she set up Codam –
the invitation by and the collaboration with
the Codam students as ‘Codam Art Curators’
has moved me.

Coming soon:
‘incorporare’
Exhibition of a selection of works by the Codam Art Curators
from the ‘Seelenbriefe‘ and ‘language of the thawing wind‘ books,
zie: Books
30-01-2020 / 30-05-2020
a special event will be organized around the exhibition
(the date will be announced later)

Lichtzwaar! (3) 2013
ink/staples on museum cardboard 95 x 95 x 5cm

zie: Lichtzwaar! (4)
zie: tuinen van theorie (3)

tuinen van theorie (22) 2012
ink/ cut out and laced up drawings on museum cardboard 122 x 92 x 2cm.

Codam Coding College
contact@codam.nl
Codam building 039
Marineterrein Amsterdam
Kattenburgerstraat 7
1018 JA Amsterdam
zie: visit the exhibition

* De PIONIER-school,
de eerste waarvan ik destijds hoorde, was: 42 Paris
“42, est notre réponse à ce que devrait être
l’école de demain”
zie: Netwerk

zie: Codam Exhibition

Victor Tennekes, student bij Codam en mijn kleinzoon,
is tijdens deze (en andere) tentoonstelling(en) mijn assistent.

Aanbieding!/January-offer!

HAPPY NEW YEAR!!!

Met de “Aanbieding-van-de-maand!”
–sinds 1 oktober 2009– heb ik mijn eigen
MATERIAALFONDS in het leven geroepen en het werkt.
May I present to you
the one and only WORK OF ART OF THE MONTH:
January 2020 !
Hier is de enige echte AANBIEDING VAN DE MAAND:
januari 2020 !
It can be yours for only / deze Speciale Aanbieding
is -als buitenkansje- nu te koop voor slechts € 185,-
Kopen?
Mail to: marjolijnvandenassem@me.com

Aanbieding!/January-offer! = VERKOCHT!/SOLD!
collection Pollee Rotterdam

Polder langs de Lek 2009 acrylverf/o.i.inkt
op museumkarton 23 x 30 cm
Marjolijn van den Assem

Iedere eerste dag van de maand* plaats ik op mijn blog
een uniek “werk van de maand”.
Deze tekening, schildering of ruimtelijk werk is te koop voor € 185,-
De állereerste liefhebber van dit werk die zich bij mij meldt:
marjolijnvandenassem@me.com en na bericht van mij
€ 185,- overmaakt op mijn bankrekening,
krijgt het zo spoedig mogelijk thuisgestuurd.
(de verzendkosten betaal IK)
KIJK DUS OP DE EERSTE DAG VAN DE MAAND
OP MIJN BLOG EN REAGEER!

* ATTENTIE: de volgende maand vangt
meteen na middernacht aan,
het werk van de maand verschijnt dus op mijn blog
IN DE EERSTE MINUUT van de volgende maand!

Het is niet mogelijk om meer dan drie keer per jaar
een ‘werk van de maand’ te verwerven.

HENDRIK CHABOTPRIJS (4)

Interview: Ove Lucas.
Foto: Rick Messemaker.
Gepubliceerd door CBK Rotterdam
n.a.v het winnen van de Hendrik Chabotprijs 2019

Uit: Kunstenaars gaan niet met pensioen
uitgeverij Duo/Duo 2019

‘Als het ooit aan de orde is,
zal je versteld staan
van wat je weet’

Op de fiets over de Schaardijk langs de Nieuwe Maas
is een mooie reis naar het atelier van Marjolijn van den Assem,
dat zich samen met het woonhuis en architectenbureau
van haar man bevindt in een nauwelijks opvallende
strakke doos boven de rivier. Eenmaal binnen word ik
omringd met prachtige doorkijkjes en bijzondere kunstwerken.
Op de inpandige brug naar haar werkruimte maakt
Van den Assem mij attent op een prachtig klein schilderij.
Zij schilderde het toen ze 11 jaar oud was.
Het is het begin van een gesprek dat ons voert van
onbegrepen verlangens via Friedrich Nietzsche
naar een takkenwijf.

Marjolijn van den Assem (Rotterdam, 1947)
behoort al decennia tot de top van de Nederlandse tekenkunst.
Haar werk is op veel plekken in binnen- en buitenland te zien
en ook in vele verzamelingen opgenomen.
Zoals wel vaker ging dit echter niet zonder slag of stoot.
“In mijn jeugd was ik een periode extreem verlegen
en voelde me onbegrepen. Ik identificeerde me met kunstenaars
en dichters, maar vond geen weerklank bij mijn omgeving.
Mijn vader had een eigen bedrijf en zo zijn ideeën
over de toekomst van zijn kinderen. Daar paste
een kunstenaarschap natuurlijk helemaal niet in,
hooguit als leuke hobby.
Ik ben vanuit Emmen, waar ik op jonge leeftijd
met mijn ouders naar toe was verhuisd,
toch weer terug gegaan naar Rotterdam om daar de Academie
te gaan doen. Uiteindelijk heb ik het niet afgemaakt,
omdat ik in verwachting was van onze dochter
en me daardoor ineens tien jaar ouder voelde
dan de rest van mijn academie-klas”.

Van de vroegste jaren als professioneel kunstenaar
(“volgens mij word je als kunstenaar gebóren!”)
kan Van den Assem zich nauwelijks iets herinneren.
“Dat is een blinde vlek. Wel weet ik nog dat ik
een tentoonstelling had bij Albert Waalkens in Finsterwolde (1978)
en in het Groninger Museum
(1981, 6 Nederlandse kunstenaars in de verzameling Mohr-Mathon). Daarover verscheen toen ook een artikel van Hans Vogels
in de Volkskrant over fundamentele tekenkunst.
“Op dat moment realiseerde ik me dat ik gezien werd”.

Een doorslaggevende gebeurtenis in haar artistieke loopbaan
noemt Van den Assem de ontmoeting met
Josine de Bruyn Kops (1940-1987),
die directeur was van Museum Gouda van 1976-1986.
“De ontmoeting met haar en later ook met
Liesbeth Brandt Corstius, hun beider steun en stimulans
zijn erg belangrijk voor mij geweest.
Mijn manier van werken was toen heel monomaan
en teruggetrokken, het was mijn manier van overleven.
De Bruyn Kops en Brandt Corstius gaven me solotentoonstellingen
in hun musea in Gouda en Arnhem omdat ze vonden
dat mijn werk de buitenwereld in moest,
gezien moest worden, ze dachten dat dat ook bemoedigend
zou kunnen zijn voor andere vrouwelijke kunstenaars!”

Van den Assem was toen al bezig met werk dat voortkwam
uit haar intense interesse in het werk van de filosoof
Friedrich Nietzsche.
“Ik heb me in het werk van Nietzsche ingevochten
en tankte daar enorm veel zelfvertrouwen uit.
Maar daar vertelde ik niemand over, dat was voor mij
immers geen werk maar een onontkoombaarheid,
de enige manier om mijn hersenen in gang te zetten.
Van de kunstenaar John van ’t Slot kreeg ik een
nog niet geopend exemplaar van Ecce Homo,
dat ik zelf pagina voor pagina heb opengesneden
en ‘veroverd’, het werd mijn favoriete Nietzsche-boek.

Daarna ben ik zeer gedisciplineerd Nietzsches hele oeuvre
én vele interpretaties daarvan gaan lezen, ook als ik daar toen
soms weinig van snapte. Een goede vriend en leidsman,
die toen belangrijk voor mij was zei echter:
Als het ooit aan de orde is, zal je versteld staan van wat je weet.”

Marjolijn van den Assem kwam dus rond haar
dertigste levensjaar op het spoor van Nietzsche
en begon de reizen die hij maakte na te reizen
en de plaatsen waar hij werkte te bezoeken.
Enkele jaren na de val van de Muur, tijdens een reis
door het oosten van Duitsland, kwam ze aan in
Naumburg (an der Saale), een stadje dat zich
in deplorabele staat bevond. Aan het vervallen Nietzsche-Haus
hing een briefje met de boodschap dat er een
Nietzsche Gesellschaft zou worden opgericht,
inclusief het adres van de oprichters.
“Toen ik thuis kwam, heb ik een briefje geschreven
dat ik graag lid zou willen worden en de Duitse marken
die we van onze vakantie over hadden heb ik er bijgevoegd
als aanbetaling. Nooit meer wat gehoord, totdat ik
een jaar of tien later een pasje ontving als Mitglied.
Weer jaren later werd ik gebeld door Paul van Tongeren
(Nietzsche Research Group, Nijmegen) die door de directeur
van het Nietzsche Dokumentationszentrum Naumburg
was gevraagd om te bemiddelen voor
een solotentoonstelling aldaar.

Ik sprong een gat in de lucht! Mij werd min of meer opgedragen
om een werk te maken speciaal voor een ruimte
van zes meter hoog. Maar werk in opdracht maken
doe ik zelden, het past niet bij mijn werkwijze.
Gelukkig wist Jisca Bijlsma (nu directeur Chabot Museum, Rotterdam), mijn curator voor deze tentoonstelling Seelenbriefe,
mij ervan te overtuigen dat het me in dit speciale geval
wèl zou lukken. Ik heb me toen in mijn atelier teruggetrokken
en een werk gemaakt dat uiteindelijk een ereplaats kreeg naast het borstbeeld van Nietzsche, daar ben ik nog steeds
enorm trots op. Op een rol van tien meter heb ik
kleine tekeningen gemaakt, die langzaam steeds ruimtelijker werden,
op het eind kropen ze echt letterlijk uit die rol.”

Van den Assem leidt me door haar atelier en vertelt
over een tentoonstelling waar ze nu mee bezig is,
Big Art in de Bijlmerbajes (2018). Ze wil het monumentale werk
dat ze in Naumburg liet zien, daar in een gymzaal tonen,
maar terwijl ze erover praat, neemt haar irritatie toe.
“Ik voel me steeds meer geroepen mijn beroepsgroep
in bescherming te nemen. Het blijkt zoals nu dat je ruimte
ter beschikking krijgt, maar er verder helemaal niets wordt
geregeld, geen vervoer, geen steiger, geen assistentie,
geen honorarium. Dat zie je echt steeds meer, ook in musea,
iedereen wordt betaald, behalve de kunstenaar.
De kunstenaar is vaak de pineut, het kind van de rekening.
Helaas is het zo dat je niet kunt leven van je
kunstenaarschap, ondanks regelmatig goede verkopen
en stipendia. Ik heb gelukkig nog mijn ‘werk van de maand’,
mijn eigen materiaalfonds op mijn blog,
waarmee ik van de opbrengst iedere maand materialen
bij Harolds kan gaan kopen. Marjolijn is commercieel,
zeggen collega’s dan, ja, gelukkig wel, want daardoor
kan ik dóórwerken en hoef geen leningen
af te sluiten die ik later weer terug moet betalen.”

Marjolijn van den Assem heeft geleerd haar stem te gebruiken.
Zij behoort bijvoorbeeld tot de weinigen van haar generatie
die zeer actief is op sociale netwerken en heeft een eigen blog
waarop ze regelmatig post en haar opvattingen deelt.
“Als kunstenaar moet je karakter hebben om je in het leven
staande te houden. Veel mensen zeggen dat ik zo aardig
en coöperatief ben, maar ondertussen ben ik door
alle ervaringen ook een takkenwijf geworden
wanneer dat noodzakelijk is.
Uiteindelijk ben ik dus toch volwassen geworden.”

zie: Interview door Ove Lucas

zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (1)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (2)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (3)

collections(82)

Trobar (24) 2019
acryl/o.i.inkt/potlood/grafietstift op museumkarton 23 x 30 cm
collection Wim van Willegen

brevis libellus(11) 2015 o.i.inkt/ insnijdingen op museumkarton
92 x 122 x 2cm
collection Susanne Rettenwander
foto: Fred Sonnega

Some of my artworks will always be there
in my imaginary archive,
they ‘pop up’ in my head every now and then,
because they are dear to me.
These are the works that I want to show on my blog
in the ‘collections’-series, as an homage to their owners.
The people who ‘live with’ my drawings,
paintings and sculptures are cherished by me,
I am and will always be grateful to them.
It is a precious experience to me when I’m allowed
to take my work to its new surroundings myself,
only then -it seems to me- I can appreciate it as
an independent piece of art

De werken in mijn denkbeeldig archief en de collecties waarin
zij zijn opgenomen zijn een steun en toeverlaat.
Zij die houden van -zich ontfermen over- en willen leven
met mijn werk worden door mij dan ook op handen gedragen.
Het blijft een bijzondere gebeurtenis om het werk
in de nieuwe omgeving te mogen bekijken
en het meestal pas dán als
op zichzelf staand te kunnen zien.

zie: collections (1) zie: collections (2)
zie: collections (3) zie: collections (4)
zie: collections (5) zie: collections (6)
zie: collections (7) zie: collections (8)
zie: collections (9) zie: collections (10)
zie: collections (11) zie: collections (12)
zie: collections (13) zie: collections (14)
zie: collections (15) zie: collections (16)
zie: collections (17) zie: collections (18)
zie: collections (19) zie: collections(20)
zie: collections(21) zie: collections(22)
zie: collections (23) zie: collections(24)
zie: collections(25) zie: collections(26)
zie: collections(27) zie: collections(28)
zie: collections(29) zie: collections(30)
zie: collections(31) zie: collections(32)
zie: collections(33) zie: collections(34)
zie: collections(35) zie: collections(36)
zie: collections(37) zie: collections(38)
zie: collections(39) zie: collections(40)
zie: collections(41) zie: collections(42)
zie: collections(43) zie: collections(44)
zie: collections(45) zie: collections(46)
zie: collections(47) zie: collections(48)
zie: collections(49) zie: collections(50)
zie: collections(51) zie: collections(52)
zie: collections(53) zie: collections(54)
zie: collections(55) zie: collections(56)
zie: collections(57) zie: collections(58)
zie: collections(59) zie: collections(60)
zie: collections(61) zie: collections(62)
zie: collections(63) zie: collections(64)
zie: collections(65) zie: collections(66)
zie: collections(67) zie: collections(68)
zie: collections(69) zie: collections(70)
zie: collections(71) zie: collections(72)
zie: collections(73) zie: collections(74)
zie: collections(75) zie: collections(76)
zie: collections(77) zie: collections(78)
zie: collections(79) zie: collections(80)
zie: collections(81)

HENDRIK CHABOTPRIJS (3)

Hier: juryrapport en brochure doorbladeren

zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (4)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (2)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (1)

Jury-rapport:

Diepgravend. Compromisloos. Van leven fonkelend.
Eigenzinnig.
Met de tanden op elkaar. Altijd, iedere dag doorgaand.
Soms zwaaiend met een hamer, soms met een penseel
of een fijn potlood. Schrijvend schilderen.
Schilderend schrijven.
Wie Marjolijn van den Assem (1947) ontmoet op haar atelier
aan de voet van de Van Brienenoordbrug in Rotterdam,
wie haar werk ziet op een tentoonstelling, kan onmogelijk
om de negentiende-eeuwse Duitsefilosoof Friedrich Nietzsche heen.
Bijna veertig jaar lang is Van den Assem in de ban
van de grote, zwaarmoedige, soms stapelverliefde,
uiteindelijk gek geworden maar stilistisch zo briljante filosoof.
Als twintiger verdiepte ze zich in tientallen filosofen en schrijvers,
omdat ze, zoals ze dat zelf eens omschreef in een vraaggesprek
in NRC Handelsblad, “niet goed wist hoe te leven”.
Maar na het lezen van Ecce Homo,
het zelfportret dat Nietzsche schreef in 1888 voordat hij
tot waanzin verviel, valt veel, zo niet alles op zijn plaats.
Van den Assem raakt gefascineerd door Nietzsche,
vanwege de schoonheid van zijn taal, zijn moed,
de gedachtesprongen, de twist, twijfel en tegenspraak
die hij toelaat in zijn denken.
En ook vanwege het recalcitrante: het iedere keer tegenspreken
van de zekerheden die je net hebt verworven.
Ze besluit te gaan verbeelden wat ze leest, denkt
en hoopt te lezen in zijn geschriften.
Ze besluit zijn voetstappen te volgen, te zien wat Nietzsche ooit zag,
welke geuren hij opsnoof, wat hij hoorde.
Ze reist de filosoof na. Van Naumburg gaat het naar Nice,
van Leipzig naar Genua en Turijn, van het Zwitserse Sils Maria
naar Sorrento, onder Napels.
Ze zoekt het geheimzinnige groenblauwe meer
dat Nietzsche ooit vond achter een Alpentop,
plukt de bloemen die naast Nietzsche’s pad groeiden in Italië,
ze duikt in rivier de Saale in Naumburg
en worstelt zich naar de overkant.
Alles zoals Nietzsche het vroeger – misschien – ook deed.
Marjolijn van den Assem is geen filosoof, geen wetenschapper,
al weet zij inmiddels meer van Nietzsche
dan menig Nietzsche-kenner.
Haar gedachtewereld met betrekking tot Nietzsche
is een persoonlijke, maar vooral een beeldende.
Hoe krijgt het denken vorm?
Wat zie je als je neus net boven het wateroppervlakte ligt?
Hoe blauw is hemelsblauw als je hart wordt verscheurd
door liefdesverdriet? Hoe klinkt een waterval?
Hoe cirkel je rond om een kern die je nog niet kunt verwoorden?
De methode die Van den Assem in haar beeldende oeuvre toepast
is die van de serie. Haar werk bestaat uit strak gerubriceerde
en vaak in dezelfde afmetingen gemaakte series,
die kunnen gaan over het Italiaanse platteland dat Nietzsche
om zich heen zag, de wandelingen die hij maakte,
de zwemtochten die hij ondernam.
De series zijn gemaakt van museumkarton
met daarop tekeningen in Oostindische inkt,
kriebelig dunne grafietpen en
met nietjes vastgemaakte, gevouwen papieren sculpturen.
Haar linnen doeken zijn gevuld met olieverf,
soms doorschijnend en ijl, soms zo dik en pasteus
dat het doek zelf weer een sculptuur wordt.
Van den Assems series dragen eenvoudige titels.
Via Campagnano is er in 28 variaties, die bij elkaar
in een geometrisch patroon worden tentoongesteld.
Der Wanderer, Jenseits des Nordens, Saale-Revier,
– om maar een paar reeksen te noemen –
kunnen zonder kennis van Nietzsche’s leven
en diens boeken geapprecieerd worden.
‘Herstellen’ of ‘terugdenken’ van het landschap –
zo noemt Van den Assem dit.
Dat landschap wordt gekrast, getekend, geschilderd,
en soms in aluminium gesneden.
De kunstenaar zit op de vloer van haar atelier,
staat voor een doek. Ze krabt, knipt, laat de inkt lopen,
ze slaat nietjes in haar bladen
– en begint dan te tekenen, te schilderen, te schrijven,
woorden van Nietzsche, in een toenemend onleesbare staat.
Er verschijnen bomen langs een holle weg,
bloemen langs een rivier, de zon weerlicht op de stammen,
op de bladeren. De stammen, de bladeren veranderen
in een abstract ritme van lijnen,
van woorden, van letters. Van den Assems werk balanceert
op ingenieuze wijze tussen abstractie en figuratie.
Woeste expressie wisselt met abstracte ingetogenheid.
Het zwart en wit uit de werken op papier
wordt afgewisseld met donkerblauwe, okergele,
baby-roze, modderig bruine, blauwe
en zonnebloem-gele verf.
Van den Assems werken zijn ontdekkings-tochten
op papier, op doek en in aluminium.
Ze nemen de kijker mee
en laten hem of haar zien dat het feitelijk
niet gaat om het vertrekpunt – namelijk Nietzsche.
Waar het om gaat is, waar de kunstenaar ons heen brengt.

De jury van de Hendrik Chabotprijs 2019
heeft unaniem besloten
Marjolijn van den Assem te bekronen
voor de diepgravende, compromisloze,
altijd van leven fonkelende wijze waarop zij de taal
en gedachten van één van de grootste denkers
van de negentiende eeuw transformeert
in een volstrekt uniek en eigenzinnig beeldend oeuvre.

Lucette ter Borg
jurylid van de Hendrik Chabot Prijs 2019

Hendrik Chabot Prize 2019 jury report

In-depth. Uncompromising. Sparkling with life.
Unconventional.
With gritted teeth. Carrying on, every day, forever.
Sometimes waving a hammer, sometimes a paintbrush
or a delicate pencil. Writing to paint. Painting to write.
Anyone visiting Marjolijn van den Assem (1947) in her studio
at the base of the Van Brienenoordbrugin Rotterdam,
anyone viewing her work at an exhibition
has no possible way of avoiding the nineteenth-century
German philosopher Friedrich Nietzsche.
Van den Assem has been under the spell of the great,
melancholy, sometimes head over heels in love,
ultimately insane but stylistically such a brilliant philosopher
for almost forty years now. In her twenties she studied dozens
of philosophers and writers, because, as she described it
herself in an NRC Handelsblad interview,
she ‘didn’t really know how to live’.
But after reading Ecce Homo, the self-portrait Nietzsche wrote in 1888 before lapsing into madness, most things,
if not everything, fall into place.
Van den Assem becomes fascinated by Nietzsche,
thanks to the beauty of his language, his courage,
the mental gymnastics, the contention,
doubt and contradiction he tolerates in his thoughts.
And due also to being recalcitrant,
to continually arguing against the certainties
you have just established.
She decides to start representing what she reads,
thinks and hopes to read in his writing.
She decides to follow in his footsteps, to see
what Nietzsche once saw, which scents he sniffed,
what he heard. She travels on the philosopher’s path.
From Naumburg it goes to Nice, from Leipzig to Genoa en Turin,
from Sils Maria in Switzerland to Sorrento, below Naples.
She searches for the mysterious turquoise lake
Nietzsche once found behind an Alpine peak,
picks the flowers that grew along Nietzsche’s path in Italy,
she dives into the River Saale in Naumburg
and struggles over to the opposite bank.
Doing everything the way Nietzsche – may have – done it earlier.
Marjolijn van den Assem is not a philosopher, not a scientist,
although by now she knows more about Nietzsche
than many Nietzsche experts. In relation to Nietzsche
her realm of thought is a personal one,
predominantly a visual one. How does thinking take shape?
What do you see when your nose is just above the water surface?
How blue is sky blue when heartbreak is tearing your heart?
How does a waterfall sound?
How do you skirt around the core of something
when you do not yet have the words?
The method Van den Assem uses in her visual oeuvre
is that of the series.
Her work comprises strictly classified series,
often in uniform dimensions, which can be about
the Italian countryside Nietzsche saw around him,
the letters he wrote or others wrote to him,
the walks he went on, the swims he embarked on.
The series are made on museum board
drawn upon in Indian ink, scratchy thin graphite pencil
and folded paper sculptures attached with staples.
Her linen canvases are filled with oil paint,
sometimes translucent and sparse, sometimes so thick
and impasto that the canvas itself becomes a sculpture.
Van den Assem’s series bear simple titles.
Via Campagnano has 28 variations, which are exhibited together
in a geometric pattern. Der Wanderer, Jenseits des Nordens,
Saale–Revier – to name but a few series –
can be appreciated with no knowledge
of Nietzsche’s life and books.
‘Restoration’ or ‘remembrance’ of the landscape
is what Van den Assem calls it.
This landscape is scratched, drawn, painted
and sometimes carved into aluminium.
The artist sits on her studio floor, stands in front of a canvas.
She scratches, cuts, allows the ink to run,
she punches staples into her sheets of paper –
and then starts to draw, to paint, to write, Nietzsche’s words,
in an increasingly illegible state.
Trees appear along a low-lying road, flowers along a river,
the sun lighting up the trunks, the leaves.
The trunks, the leaves change into an abstract rhythm
of lines, of words, of letters.
Van den Assem’s work balances ingeniously
between abstraction and figuration.
Fierce expressionism interchanges with abstract restraint.
The black and white of the works on paper
alternates with dark blue, yellow ochre, baby pink,
muddy brown, blue and sunflower yellow paint.
Van den Assem’s works are voyages of discovery on paper,
on canvas and in aluminium. They carry the viewer along
and show him or her that the point of departure
– namely Nietzsche – is not what matters.
What matters is where the artist is taking us.

The jury for the Chabot Prize 2019
has unanimously decided to award
Marjolijn van den Assem for the in-depth,
uncompromising, always brilliantly lively way
she transforms the language and thoughts
of one of the greatest thinkers of the nineteenth century
into a totally unique and idiosyncratic body of visual works.

Lucette ter Borg
translation by Jane Hall

Blader door: de publicatie die verscheen bij dit juryrapport
zie: Chabot Museum Rotterdam

HENDRIK CHABOTPRIJS (2)

Op 6 december 2019 in de Burgerzaal Stadhuis Rotterdam
werd de Hendrik Chabot Prijs 2019
onder overweldigende belangstelling uitgereikt
en het juryrapport in een feestelijke publicatie
gepresenteerd (zie boven).

Foto’s: Annelies van den Assem/ Kim Everdine Zeegers/André Smits

zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (1)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (3)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (4)
zie: Chabot Museum

De Hendrik Chabotprijs is een driejaarlijkse
Nederlandse Kunstprijs voor beeldend kunstenaars
die wonen of werken in de regio Rotterdam
of een nauwe band met de stad hebben.
Deze oeuvreprijs werd in 1963 ingesteld
door het Prins Bernhard Cultuurfonds
en is nu in handen van het Chabot Museum.

De jury van de Hendrik Chabotprijs 2019
heeft unaniem besloten
de prijs toe te kennen aan
Marjolijn van den Assem (Rotterdam 1947).

Burgemeester Ahmed Aboutaleb
reikte de Hendrik Chabotprijs uit
op 6 december 2019 in de Burgerzaal
van het Stadhuis Rotterdam

De jury van de Hendrik Chabotprijs bestaat uit:
Woody van Amen
Lucette ter Borg
Inge de Bruin – Heijn (voorzitter)
Deirdre Carasso
Siebe Thissen

DANKwoord voor de Hendrik Chabot Prijs
uitgesproken in de Burgerzaal, Stadhuis Rotterdam:

Het waren rare weken!
In onmacht gevallen weken.
Ik? De Hendrik Chabot Prijs?
Vechten kan ik, maar geëerd worden?
Me nergens mee mogen bemoeien?
Ik heb een eervolle flard van het jury-rapport kunnen lezen …
maar ben ik dan een Nietzsche-vorser terwijl wat ik doe
een onontkoombare behoefte is, lijfsbehoud?
Nietzsche is mijn startmotor,
en dat ging zo:

Ik was dertig jaar en onzeker.
Ik las Nietzsche’s laatste boek Ecce Homo,
geschreven op de rand van de waanzin
maar blakend van zelfvertrouwen.
Het boek sloeg in als een bom.
Jarenlang ploegde ik me door Nietzsches oeuvre heen,
schreef zinnen over, ordende de woorden naar eigen inzicht
en gebruikte ze als drijfveer voor mijn eigen werk.
Dat werk bereikte tentoonstellingen, maar
over mijn gevecht met de taal sprak ik weinig.

Terwijl ik las en overschreef vroeg ik me vaak af
hoe Nietzsche tijdens zijn wandelingen de woorden vond.
Hij zocht heldere lucht, schrijft hij in correspondenties,
maar waar vond hij die dan?
Welke kleuren had het landschap
dat de voorwaarden schiep tot deze denkweg?

Jaar na jaar zocht ik die verblijfplaatsen als aanleiding om
zèlf mijn denkweg te kunnen vervolgen in mijn tekeningen.
Vroeger deden we dat met het hele gezin, citaten onder de arm,
die ik voorlas als we ter plekke waren aangekomen,
ik heb nooit een klacht gehoord.
Gelukkig had Nietzsche een fijne neus
voor prachtige verblijfplaatsen, veelal in het Zuiden.

Ik vond een methode om in mijn atelier de bezochte plaatsen,
de kleuren van de lucht, het mos tussen de stenen,
de omkrullende golven, de donderende watervallen,
de woudreuzen en de bergtoppen
uit mijn geheugen op te roepen en naar mijn hand te zetten.
Landschappen,
ruimtes die zichzelf herdachten.

In 1989 viel de muur en was het mogelijk
om vrijuit Nietzsches geboortegrond te bezoeken
in voormalig Oost-Duitsland.
Het Nietzsche Haus in Naumburg an der Saale
bleek verpauperd en vervallen,
maar er was een mededeling op de deur geplakt.
Studenten waren bezig een Nietzsche Gesellschaft op te richten,
het adres stond er bij en thuisgekomen schreef ik een brief
dat ik lid wilde worden van dat Gesellschaft.
De van de reis overgebleven Deutsche Marken
stopte ik er in de enveloppe bij als aanbetaling voor het lidmaatschap.
Er kwam geen antwoord, totdat ik vele jaren later
een geplastificeerd pasje ontving waarop stond dat ik officieel
‘Mitglied’ van het Nietzsche Gesellschaft was geworden.
Wat een trofee!
Nog weer vele jaren later bereikte mij een uitnodiging
voor een solo-tentoonstelling in het inmiddels
naast het Nietzsche Haus verrezen, gloednieuw gebouwde
Nietzsche Dokumentationszentrum.
Ik sprong een gat in de lucht en reisde af naar Naumburg an der Saale.

Toen ik de tentoonstelling vóórbesprak met de directeur,
dr. Ralf Eichberg, bleek dat hij van mij verwachtte
dat ik een zes meter hoog werk zou maken,
dat náást de Nietzsche-buste zou komen te hangen.
Ik aarzelde en vertelde -om tijd te rekken- dat ik
vlak na de val van de muur het Nietzsche Haus al was gaan zoeken.
Hij viel me in de rede, stootte mij aan en zei: “ABER ICH WAR ES!”

Na wat heen en weer gestotter bleek dat HIJ
de student was geweest die het briefje destijds
op die vervallen deur had opgehangen,
dat HIJ met medestudenten het Nietzsche Gesellschaft
opgericht had en dat HIJ mijn aanmeldings-brief
twintig jaar daarvoor had ontvangen,
juist op het moment dat ze overal aan twijfelden!

Omdat ze zich door mijn brief gerealiseerd hadden
dat hun initiatief al tot Nederland was doorgedrongen
en dat daar zelfs een mevrouw wilde meedoen
die zelfs op voorhand geld stuurde,
hadden ze zich aangemoedigd gevoeld.

Ralf Eichberg bekende dat hij zich destijds had voorgenomen:
“ooit bedank ik haar”.
Dat deed hij met mijn solo-tentoonstelling: Seelenbriefe.

Ik werd kind aan huis in het Dokumentationszentrum,
gaf er voordrachten en rondleidingen.
Met een ‘Onderzoeks- en Ontwikkelingssubsidie’
van het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam
kon ik ter plekke gaan werken in het archief.
Sindsdien schenk ik jaarlijks een deel
van mijn Nietzsche-bibliotheek aan het Dokumentationszentrum
en daar blijken heel bijzondere exemplaren bij te zitten!

Nog steeds schrijf ik teksten over, honderden keren,
om te doorgronden, in te leven, in te vechten, in te lijven
… en me vooral weer lós te maken
en mijn eigen weg te banen.
En zó kwam ik bij Hendrik Chabot terecht.
Zijn werk neemt in eerste instantie niet voor zich in,
het is weerbarstig, het lijkt je weg te willen duwen,
maar als je het uitnodigt: “zullen we dansen?!”,
dan vertelt het je van de wanhoop en de troost in de kunst.

De solo-tentoonstelling “Inleven/Inlijven,
Marjolijn van den Assem ontmoet Henk Chabot”,
in mijn lievelingsmuseum, het Chabot Museum, gàf me die kans.
Directeur Jisca Bijlsma en ik selecteerden samen de werken,
waarbij ik me liet leiden door de boeken in Chabot’s boekenkast.
Het boek “Das Teufliche und Groteske in der Kunst”
werd de leidraad, er werd me daardoor zoveel meer duidelijk
van de weg die vele kunstenaars in die tijd zijn gegaan.
Ook Chabot leefde zich verregaand in zijn onderwerpen in,
hij zwom in de Rotte om zich deel
van het te schilderen landschap te voelen,
net zoals ik dat deed in de onstuimige Saale in Naumburg.

En ik weet zeker, dat tijdens de tentoonstelling ‘Inleven/Inlijven’,
in de nacht, in het verlaten museum,
de werken van Chabot en die van mij elkaar vertelden
hoe ze tot stand gekomen waren.
Het werd dan ook een échte ontmoeting,
zoals de ondertitel van de tentoonstelling voorspelde.
Daarvoor ben ik Hendrik Chabot heel dankbaar.

Mijn nieuwste project heet
“bewustzijn van schijn”
(over het schouwspel tussen brief en Tegenbrief).
Er komt een boek, een tentoonstelling in Duitsland
en hopelijk ook in Rotterdam, mijn stad.

Invechten en ontworstelen, het is u inmiddels duidelijk geworden
hoe het werkt, hoe IK werk:
zinnen zoeken en verteren, opladen door de gedachtengang.
Wat volgt is vaak een explosie, leesbaar voor velen, vive la vie!
Mijn grote dank geldt dan ook u allen,
maar het meest van alles:
dank ik het leven!

Marjolijn van den Assem
Rotterdam, 6 december 2019

zie: Hendrik Chabot Prijs 2019 uitgereikt aan Marjolijn van den Assem
zie: Werk/Work
zie: the (saved) book!
zie: Naumburg a/d Saale

Blader door juryrapport en brochure: Hendrik Chabot Prijs 2019
On Vimeo: Dankwoord Hendrik Chabot Prijs 2019

Aanbieding!/December-offer!

Met de “Aanbieding-van-de-maand!”
–sinds 1 oktober 2009– heb ik mijn eigen
MATERIAALFONDS in het leven geroepen en het werkt.

mMay I present to you
the one and only WORK OF ART OF THE MONTH:
December 2019 !
Hier is de enige echte AANBIEDING VAN DE MAAND:
december 2019 !
It can be yours for only / deze Speciale Aanbieding
is -als buitenkansje- nu te koop voor slechts € 185,-
Kopen?
Mail to: marjolijnvandenassem@me.com

Aanbieding!/December-offer! = VERKOCHT!/SOLD!
collection René van der Valk

Rivier 2010/2019 uitgesneden tekening
o.i.inkt op museumkarton 30,5 x 23,5 x 3 cm
Marjolijn van den Assem

* ATTENTIE: de volgende maand vangt
meteen na middernacht aan,
het werk van de maand verschijnt dus op mijn blog
IN DE EERSTE MINUUT van de volgende maand!

Het is niet mogelijk om meer dan drie keer per jaar
een ‘werk van de maand’ te verwerven.

HENDRIK CHABOTPRIJS (1)

OVERROMPELD, INTENS VEREERD, DANKBAAR, DOLGELUKKIG:
IK BEN DE WINNAAR VAN DE HENDRIK CHABOT PRIJS 2019

De Hendrik Chabotprijs is een driejaarlijkse
Nederlandse Kunstprijs voor beeldend kunstenaars
die wonen of werken in de regio Rotterdam
of een nauwe band met de stad hebben.
Deze oeuvreprijs werd in 1963 ingesteld
door het Prins Bernhard Cultuurfonds
en is nu in handen van het Chabot Museum.

De jury van de Hendrik Chabotprijs 2019
heeft unaniem besloten
de prijs toe te kennen aan
Marjolijn van den Assem (Rotterdam 1947).

Burgemeester Ahmed Aboutaleb
zal de Hendrik Chabotprijs
uitreiken aan Marjolijn van den Assem
op 6 december 2019 in de Burgerzaal
van het Stadhuis Rotterdam

De jury van de Hendrik Chabotprijs bestaat uit:
Woody van Amen
Lucette ter Borg
Inge de Bruin – Heijn (voorzitter)
Deirdre Carasso
Siebe Thissen

Uit het juryrapport:

“De jury van de Hendrik Chabotprijs heeft unaniem besloten
Marjolijn van den Assem te bekronen voor de diepgravende,
compromisloze, altijd van leven fonkelende wijze
waarop zij de taal en gedachten van één van de grootste denkers
van de negentiende eeuw (Friedrich Nietzsche, red.) transformeert
in een volstrekt uniek en eigenzinnig beeldend oeuvre.”

zie: werk / work
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (2)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (3)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (4)

**… overwhelmed by the announcement**
**of winning the Hendrik Chabot Price!**

zie: Dutch Heights (platform voor kunst- en cultuurprijzen in Nederland)
zie: Hendrik Chabotprijs 2019 voor Marjolijn van den Assem
zie: Rotterdamse wint Hendrik Chabot Prijs 2019
zie: Interview door Ove Lucas

deduceren

Onlangs, tijdens een atelierbezoek, waarbij ik trachtte uit te leggen
hoe ik te werk ga, gebruikte ik het woord “deduceren”:
tot de kern proberen te komen door middel van
‘eindeloos en bedachtzaam overschrijven’.
Ofwel:
schijnbaar oeverloos overschrijven in een poging
om, door het me op die manier ‘eigen maken’ (inlijven)
van een tekst, die te doorgronden.
Door gaandeweg weg te laten wat minder ‘aanspreekt’
kan een standpunt worden ingenomen.

Deduceren =
Afleiden door deductie, waarbij men
van het algemene tot het bijzondere besluit en
de waarheid van de premissen* noodzakelijk leidt
tot de ‘waarheid’ van de conclusie.

zie: Algemeen Nederlands Woordenboek

*Premis: een veronderstelling dat iets waar is
zie: wil tot waan (2)

Detail uit Tegenbrief (15) 2019
o.i.inkt/grafietstift/krijt op museumkarton 122 x 92 cm

zie: Das Bewusstsein vom Scheine
zie: de 73ste x Hölderlin
zie: Hölderlin(2)

Rumoer

Een geestrijk en bevreemdend boek.
Savoureer het …

zie: Florette Dijkstra

**De kunst willen behoeden betekende belang hechten**
**aan het collectieve geheugen van de mens.**
**Als de mensen dat geheugen niet meer**
**zouden verdedigen en ontwikkelen,**
**dan was het gedaan –**
**met de kunst, de mensen en de samenleving.**

Uit: **Rumoer**, over het begin van kunst. Florette Dijkstra
Uitgeverij IJzer, 2019

‘De respons op kunst is onveranderlijk,
ook in de loop van duizend jaar,
wat bewijst dat kunst bij het leven hoort.’
Agnes Martin

Uit: Rumoer, over het begin van kunst. Florette Dijkstra

De grottekenaar was hoogstwaarschijnlijk
een leerling van een eerdere tekenaar,
en die had het tekenen ook weer van een ander geleerd,
enzovoort.
Wat hij millennia geleden had getekend,
was wat bleef,
en Picasso doet het ons herinneren.
De tekeningen laten zien
dat we niet alleen te midden van de dingen leven,
maar ons ook altijd verhouden tot het Ware.
Dat is de Paardheid die in alle tekeningen
van paarden zichtbaar wordt.

Uit: Rumoer, over het begin van kunst. Florette Dijkstra

zie: Florette Dijkstra in ‘kunstwordtterugkunst’
zie: a present from a friend (8)
zie: Oerstof. De Ketelfactory Schiedam

Aanbieding!/November-offer!

Met de “Aanbieding-van-de-maand!”
–sinds 1 oktober 2009– heb ik mijn eigen
MATERIAALFONDS in het leven geroepen en het werkt.

May I present to you
the one and only WORK OF ART OF THE MONTH:
November 2019 !
Hier is de enige echte AANBIEDING VAN DE MAAND:
november 2019 !
It can be yours for only / deze Speciale Aanbieding
is -als buitenkansje- nu te koop voor slechts € 185,-
Kopen?
Mail to: marjolijnvandenassem@me.com

Aanbieding!/November-offer! = VERKOCHT!/SOLD!
collection Peter van Galen

Langs de Lek 2009 acrylverf op museumkarton
23 x 30 cm Marjolijn van den Assem

* ATTENTIE: de volgende maand vangt
meteen na middernacht aan,
het werk van de maand verschijnt dus op mijn blog
IN DE EERSTE MINUUT van de volgende maand!

Het is niet mogelijk om meer dan drie keer per jaar
een ‘werk van de maand’ te verwerven.

48 R’damse kunstenaars

Ove Lucas interviewde, Rick Messemaker fotografeerde,
het CBK Rotterdam publiceerde:
zie: Interview door Ove Lucas

48 Rotterdamse kunstenaars geïnterviewd & gefotografeerd

De Boekpresentatie vond plaats op 15 november 2019
in de -prachtig gerestaureerde*- Boekhandel Donner Rotterdam

zie: ‘Rotterdam in glas’ *
zie: Boekhandel Donner Rotterdam

zie: Mondriaanfonds richtlijn kunstenaarshonoraria
zie: Culturele pensioenen door & voor Culturele ondernemers

zie: Interview door Ove Lucas

‘Als het ooit aan de orde is, zal je versteld staan van wat je weet’

zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (1)zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (2)zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (3)

‘Als het ooit aan de orde is,
zal je versteld staan
van wat je weet’

zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (1)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (2)
zie: HENDRIK CHABOTPRIJS (3)