‘Met complexiteit wordt in de systeemtheorie een eigenschap van een complex systeem of model bedoeld die niet is af te leiden uit elk van de afzonderlijke componenten maar alleen uit het systeem of model als geheel.’
Trobar(14) 2019 acryl/o.i.inkt/potlood/grafietstift op museumkarton 23 x 30 cm
Jenseits der Sprache: buiten de taal om & durch die Sprache
Troubadours (van trobar = ‘vinden‘ / ‘bedenken‘) waren dichters en componisten. Als ze muzikaal niet begenadigd waren, lieten ze hun muziek uitvoeren door ‘jongleurs’. De term jongleur kreeg later een meer specifieke betekenis: een acrobaat die behendig is in het werpen en vangen van voorwerpen.
Marjolijn van den Assem laat mij in haar atelier het werk zien dat ze tot nu toe gemaakt heeft onder de titel ‘bewustzijn van schijn’. Die drie woorden staan boven paragraaf 54 van het eerste boek van ‘Fröhliche Wissenschaft’ van Friedrich Nietzsche. En inderdaad maakt de filosoof zich daarin vrolijk over een intense ontdekking die hij doet, die samenhangt met de eeuwige wederkeer van het gelijke. Die vrolijkheid spat met de hamerende intensiteit, die hem zo kenmerkt, van het papier.
Als Van den Assem iets van hem heeft overgenomen in haar jaren-, nee decennialange uiteenzetting met Nietzsche, dan is het deze hamerende intensiteit. In haar serie ‘bewustzijn van schijn’ geeft ze een tuin weer. Het is een min of meer bestaande tuin in ‘Het Zuiden’. Die tuin is er in het echt, maar hij wordt weergegeven met de macht die het geheugen heeft over de dingen. Alles in die tuin kan worden getransformeerd in iets anders. De kunstenaar ‘werkt in de tuin’: ploegt, egt, graaft, zaait, laat kiemen, groeien, bloeien, vervallen, vergaan, raapt op, legt apart, neemt mee, eet en drinkt er uit. Ze leeft in en met die tuin.
Ze brengt lagen aan. Het zeer harde H6 potlood werkt als een droge naald op het papier. Het graveert meer dan dat het tekent. Er is weinig van te zien. Later tekent ze verder met zachtere potloden, tot het zeer zachte B6: die maakt de gegraveerde ‘schade’ als schoonheid zichtbaar. Het papier wordt er bijna leerachtig door: gelooid en gepolitoerd door de met grafiet verzadigde handen van de kunstenaar.
Zien we nu die ‘tuin’? Of kijken we mee in het hoofd van Van den Assem? Beleven wij haar lotgevallen ter plaatse mee? Of is het geen van beiden en is wat wij zien een geheel autonoom proces dat zich in óns hoofd afspeelt, slechts aangereikt – laten we zeggen als een ingezaaid bloembed – door de kunstenaar?
In een essay van neurobioloog Jean-Pierre Changeux (‘De ‘Baricades Mysterieuses’ van onze hersenen’ over Antoine Watteau) lees ik hoe we kijken naar een kunstwerk. Het vermoeden bestaat dat het ondergaan van de esthetische complexiteit van een kunstwerk mogelijk is door een specifiek en zeer fijn vertakt netwerk van neuronen met een uitzonderlijke lengte en een enorm aantal onderlinge verbindingen. Het brein is daarbij een ‘betekenisgenerator’, die de op zichzelf betekenisloze realiteit, die buiten ons staat, een eigen interpretatie verschaft. Dus ja: wat wij waarnemen is een spel ín ons hoofd. Wij maken eigen beelden van dat wat ons wordt aangereikt. Zo zag ik in een aantal tekeningen van deze tuin een paard! Ik ken het werk van Van den Assem goed genoeg om daar geen paard in te willen verwachten. Dan zal het wel het Paard van Troje zijn, dat – zoals bekend – helemaal geen paard was, maar een container, van waaruit allerlei wapentuig en manschappen de stad werden binnengehaald. Precies dat deed mijn ‘paard’ in deze tuin, in deze tekeningen, in mijn hoofd.
Terwijl ik nog over mijn paard nadacht, sprak Marjolijn van den Assem over ‘de tuin als theater’. Ook dat kan je zien: een toneel, waarop zich een drama afspeelt. Een koningsdrama, want grootse ernst is er naast vrolijke wetenschap altijd in haar werk.
Wat een rijkdom! Wat een overgave aan ideeën, arbeid, bewustzijn, schijn. Het woord ‘overgave’ is zozeer van toepassing, zo geheel samenvallend met het kunstenaarschap van Van den Assem, dat we het bijzondere ervan nauwelijks meer opmerken. Die overgave is TOTAAL. Zij verliest zich om wezenlijks te vinden. Ik vertelde iets waarin deze zinsnede voorkwam: ‘alsof je leven ervan afhangt’. Meteen ergert zij zich aan het woord ‘alsof’. Natuurlijk hangt je leven ervan af! Kom op zeg!
Daarin ligt een grote kracht van kunstenaarschap: in dat totale, niets ontziende zelfverlies. En nu blijkt dat onze hersenen, bij het zien van een kunstwerk, het lezen van poëzie, het horen van muziek, niet alleen gebruikmaken van dat complexe netwerk van verbindingen, maar dat dat netwerk zich er tevens door ontwikkelt. Wij worden er in de meest letterlijke zin beter van kunst te ondergaan. Kunst maken en als een speer de wereld in slingeren is een diep-humane daad.
zie: BIBLIOTECA DEL SOL, an update about the high mountain library project by Louis de Cordier
“In 2010, high up in the Spanish Sierra Nevada, Belgian artist Louis De Cordier started an idealistic cross-border art & science project: the constructing of an ark containing important knowledge for future generations.”
‘In 2010 startte kunstenaar Louis De Cordier met de bouw van zijn Biblioteca Del Sol: een ondergrondse bibliotheek waar meer dan duizenden boeken en zaden worden bewaard, die tot op vandaag wordt aangevuld. Ver van vulkanen en kerncentrales moet deze bibliotheek dienen om de kennis te bewaren voor de volgende generaties.’
Met de “Aanbieding-van-de-maand!”
–sinds 1 oktober 2009– heb ik mijn eigen MATERIAALFONDS in het leven geroepen en het werkt.
May I present to you the one and only WORK OF ART OF THE MONTH: April 2019 ! Hier is de enige echteAANBIEDING VAN DE MAAND: april 2019 ! It can be yours for only / deze Speciale Aanbieding is -als buitenkansje- nu te koop voor slechts € 185,-
Polder 2008 acryl op museumkarton 23 x 30 cm Marjolijn van den Assem
Iedere eerste dag van de maand* plaats ik op mijn blog
een uniek “werk van de maand”.
Deze tekening, schildering of ruimtelijk werk is te koop voor € 185,-
De állereerste liefhebber van dit werk die zich bij mij meldt:
marjolijnvandenassem@me.com en na bericht van mij
€ 185,- overmaakt op mijn bankrekening,
krijgt het zo spoedig mogelijk thuisgestuurd.
(de verzendkosten betaal IK) KIJK DUS OP DE EERSTE DAG VAN DE MAAND OP MIJN BLOG
EN REAGEER!
* ATTENTIE: de volgende maand vangt
meteenna middernacht aan, het werk van de maand verschijnt dus op mijn blog
IN DE EERSTE MINUUT van de volgende maand!
Every first day of the new month, I am offering a work of art “of the month” on my blog for only € 185,- I will immediately post this work of art to the very first enthousiastic viewer sending me a mail to marjolijnvandenassem@me.com to tell me he/she can’t live without it and transfers € 185,- to me. SO WATCH OUT FOR THE FIRST DAY OF THE MONTH AND TAKE A LOOK AT MY BLOG!
